Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP) to kluczowy dokument, który definiuje zasady użytkowania i zabudowy terenu w gminie. Jego uchwalanie, regulowane ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym to złożony proces, który postaram się przybliżyć poniżej. 

Proces zaczyna się, gdy rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia planu, określając obszar i cele jego opracowania. Następnie gmina ogłasza rozpoczęcie prac – informacja pojawia się w lokalnej prasie, na stronie internetowej, w Biuletynie Informacji Publicznej oraz w zwyczajowych miejscach, jak tablice ogłoszeń. Równocześnie powiadamiane są instytucje, takie jak wojewódzki urząd ochrony zabytków czy gestorzy sieci. Mieszkańcy i zainteresowane strony mają wtedy co najmniej 21 dni na składanie wniosków, np. o zmianę przeznaczenia terenu, choć gmina nie musi ich uwzględniać.

Kolejnym krokiem jest opracowanie projektu planu przez urbanistów. Składa się on z części tekstowej i graficznej, a przy jego tworzeniu bierze się pod uwagę studium uwarunkowań (lub od 2026 r. plan ogólny), analizy oraz przepisy dotyczące np. ochrony środowiska. Projekt planu podlega następnie opiniowaniu wewnętrznemu i zewnętrznemu:

• Opiniowanie wewnętrzne: Projekt MPZP jest konsultowany z odpowiednimi wydziałami urzędu gminy (np. ochrony środowiska, architektury) w celu zapewnienia zgodności z lokalnymi potrzebami i polityką gminy.
• Opiniowanie zewnętrzne: Projekt jest przesyłany do instytucji i organów zewnętrznych, które wydają opinie w terminie 21 dni. Do kluczowych podmiotów należą:
  • Wojewoda – w zakresie zgodności z prawem i interesem publicznym.
  • Zarząd powiatu i sąsiednie gminy – jeśli plan wpływa na ich obszar.
  • Regionalny dyrektor ochrony środowiska – w sprawach ochrony przyrody.
  • Organy odpowiedzialne za infrastrukturę (np. zarząd dróg, gestorzy sieci).
  • Inne, zależnie od specyfiki terenu (np. konserwator zabytków, jeśli dotyczy).
• Opinie nie są wiążące, ale muszą zostać wzięte pod uwagę.

Projekt podlega również obligatoryjnym uzgodnieniom z organami, których decyzje są wiążące, m.in.: 

• Wojewódzka rada ochrony przyrody.
• Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (w zakresie Natura 2000).
• Organy administracji geologicznej (np. w przypadku złóż kopalin).
• Minister właściwy ds. zdrowia (np. w przypadku uzdrowisk).

Gotowy projekt zostaje wyłożony do publicznego wglądu na minimum 21 dni, z możliwością zapoznania się z nim w urzędzie i online. Towarzyszy temu dyskusja publiczna, a uwagi można zgłaszać pisemnie przez kolejne 14 dni. Wójt/Burmistrz/Prezydent rozpatruje je, decydując, które ze zgłoszonych uwag należy uwzględnić, po czym projekt – po ewentualnych poprawkach – trafia pod obrady rady gminy. Uchwalenie następuje zwykłą większością głosów, a uchwała zawiera plan i mapy.

Po uchwaleniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wojewoda ma 30 dni na kontrolę jego zgodności z prawem. Jeśli nie zgłosi zastrzeżeń, plan publikowany jest w wojewódzkim dzienniku urzędowym i wchodzi w życie po 14 dniach, stając się wiążącym aktem prawa miejscowego. Cały proces może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od skali, uwag i uzgodnień.

MPZP odgrywa kluczową rolę w harmonijnym rozwoju gminy, określając, gdzie powstaną inwestycje, tereny zielone czy infrastruktura. Zapobiega chaotycznej zabudowie i stanowi podstawę do wydawania pozwoleń na budowę. W 2025 r. procedury mogą być stopniowo digitalizowane, a reforma planowania (np. wprowadzenie planu ogólnego) dodatkowo wpłynie na ich kształt. To narzędzie równowagi między potrzebami mieszkańców, inwestorów i wymogami prawa.